Inleiding

In December van het afgelopen jaar werd ik benaderd door GFA-consulting Group (ik lijk Prof.Dr. ir. Akkermans wel). GFA wilde bieden op een aanbesteding van de Europese Commissie en wilde weten of ik beschikbaar was voor twee jaar als deskundige. Dat was ik, GFA won de aanbesteding en nu zit ik in Angola.

De doelstelling van het project is de verbetering van toegang tot water en weidegronden voor seminomadische veehouders in zuidwest Angola (Namibe, Huila en Cunene). Seminomadische veehouderij is een duurzame manier om gebruik te maken van weidegronden in droge gebieden zoals de Sahel of gebieden die niet het hele jaar toegankelijk zijn, zoals alpenweiden.

Seminomadische veehouders leiden hun vee langs vaste routes en vaak op vaste tijdstippen, van het ene weidegebied naar het andere. In Angola betekend dat dat ze in het regenseizoen naar het zuiden trekken om te profiteren van het gras dat opschiet na de eerste regens. In de droge tijd trekken ze naar het noorden waar meer water beschikbaar is, maar het gras van minder kwaliteit.

Waar seminomadische veehouders precies heen gaan en hoe ver ze trekken, hangt af van de regenval in de voorgaande jaren. Als er veel regen valt, trekken ze over relatief korte afstanden (50 km), maar als er een aantal jaren achter elkaar te weinig regen valt, dan trekken ze tot 200 km ver op zoek naar water en gras. Die verweg gelegen weidegronden worden dus maar zelden gebruikt, maar zijn wel belangrijk voor de seminomadische veehouders.

Seminomadische veehouderij is dus uitstekend aangepast aan de ecologische omstandigheden, maar niet aan de politieke omstandigheden. De meeste regeringen houden niet van mobiele burgers (denk maar eens aan zigeuners). Machthebbers zien liever burgers met een vast adres, dat vergemakkelijkt niet alleen het leveren van diensten zoals onderwijs en gezondheidszorg, maar ook het innen van belastingen. Ook gemeenschappelijk bezit van weidegronden is moeilijk in de huidige politieke organisaties in te passen. De meeste staatsvormen hebben een grote voorkeur voor bezit dat geregistreerd is in naam van een natuurlijke of wettelijke persoon.

Deze factoren spelen ook in Zuidwest Angola een rol. De seminomadische veehouders hebben te maken met twee problemen: een gebrek aan water en verminderde toegang tot weidegronden die ze altijd in gebruik hadden, zij het soms slechts tijdelijk.

Het watergebrek is een gevolg van de burgeroorlog in Angola. Sommige putten en lokaal gebouwde vijvers/stuwdammen zijn vernield, andere zijn kapotgegaan door gebrek aan onderhoud. Een van de doelen van het project is dan ook om een aantal waterputten te repareren of nieuwe te maken en eventueel ook lokale stuwdammen te herstellen of nieuwe te bouwen. (Die stuwdammen zijn overigens niet groot, hooguit een paar meter hoog en gemaakt van steen en aarde, niet van beton).

Daarnaast hebben een aantal mensen geprofiteerd van de nieuwe landwet in Angola en grote stukken land die ogenschijnlijk onbewoond waren, in hun naam geregistreerd en daar hekken omheen gezet. En daaronder vallen aanzienlijke stukken land die de seminomadische veehouders van oudsher gebruikten. De landwet is nu herzien en voorziet ook in het registreren van land voor gemeenschappelijk gebruik. De tweede activiteit van het project is dus om in overleg met alle belanghebbenden gemeenschappelijke weidegronden te identificeren en te registreren.

Sinds 17 juli zit ik dus in Lubango en ik was de eerste van het team die aankwam om er te blijven. De team-leider was al een maand geweest, maar moest toen terug om vanuit Engeland zijn werkvisum aan te vragen. De andere tecnische expert en de administrator zijn tien dagen na mij aangekomen. Tot dat de team-leider aankomt, zijn we vooral bezig met kennismaken en administratieve en voorbereidende taken. Er moet een kantoor opgezet worden in Lubango en ook een klein lokaal kantoor in de gemeenten waar we gaan werken. Er moeten allerlei materialen en apparatuur worden aangeschaft en nog zo het een en ander aan tamelijk saai werk, totdat de teamleider aankomt.